Ἐπειδὴ ὁ Κύριος ἄλλοτε μὲν λέγει: «Μὴν κατακρίνετε καὶ δὲν θὰ κατακριθεῖτε ἀπὸ τὸ Θεό», ἄλλοτε δὲ προστάζει νὰ κρίνουμε δίκαια «Μὴ κρίνετε κατ’ ὄψιν, ἀλλὰ τὴν δικαίαν κρίσιν κρίνετε» (Ἰω. 7,24), συνάγεται ὅτι δὲν ἀπαγορεύεται ἐξολοκλήρου νὰ κρίνουμε, ἀλλὰ διδασκόμαστε ὅτι ἡ μία κρίση ἀπὸ τὴν ἄλλη εἶναι διαφορετική. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς ἔδειξε καθαρὰ σὲ ποιὲς περιπτώσεις πρέπει νὰ κρίνουμε καὶ σὲ ποιὲς ὄχι.
Τί νὰ σοῦ κάνω ἄνθρωπέ μου; Ἐνῶ ὁ Θεὸς κατοικοῦσε στὰ ὕψη, δὲν προσπάθησες νὰ τὸν συναντήσεις· ὅταν συγκατατέθηκε νὰ κατεβεῖ σὲ σένα καὶ μὲ σάρκα νὰ σοῦ ὁμιλεῖ, δὲν τὸν παραδέχτηκες, ἀλλά ψάχνεις νὰ βρεῖς τὸν τρόπο πῶς θὰ συμφιλιωθεῖς μὲ τὸν Θεό. Νὰ ξέρεις ὅτι γι’ αὐτόν τὸν λόγο ὁ Θεὸς ἔλαβε ἀνθρώπινη σάρκα, ἐπειδὴ ἔπρεπε αὐτή ἡ καταραμένη σάρκα νὰ ἁγιασθεῖ, αὐτή πού ἐξασθένησε νὰ ἐνδυναμωθεῖ, αὐτή πού ἀποξενώθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ συμφιλιωθεῖ μ’ αὐτόν, αὐτή πού διώχτηκε ἀπὸ τὸν παράδεισο νὰ ἀνεβεῖ στὸν οὐρανό.
1. Σὲ ἀναγνώρισα στὴν ἐπιστολή σου, ὅπως ἀναγνωρίζει κανεὶς τὰ παιδιὰ ἀπὸ τοὺς γονεῖς, μὲ τὴν ὁμοιότητα ποὺ ἔχουν τὰ μὲν στοὺς δέ. Διάβασα τὴν ἀποψή σου, πὼς δὲν παίζει κάποιο σπουδαῖο ρόλο τὸ τοπίο (1), ὥστε νὰ προκαλέσει κάποια παρόρμηση τῆς ψυχῆς γιὰ τὴ συμβίωση μ’ ἐμᾶς, πρὶν μάθεις κάτι γιὰ τὸν τρόπο ζωῆς. Δικός σου πράγματι ἦταν αὐτὸς ὁ συλλογισμὸς καὶ τῆς δικῆς σου ψυχῆς, ποὺ ὅλα ἐδῶ κάτω τὰ θαρρεῖ μηδαμινὰ μπροστὰ στὴν ὑποσχεμένη σ’ ἐμᾶς μακαριότητα.
Προσευχὲς πάλι, οἱ ὁποῖες διαδέχονται τὴν ἀνάγνωση, βρίσκουν τὴν ψυχὴ πιὸ νεαρὴ καὶ πιὸ ἀκμαία, ἀφοῦ ἔχει συγκινηθεῖ ἀπὸ τὸν πόθο πρὸς τὸν Θεὸ (ποὺ προκάλεσε ἡ ἀνάγνωση). Καλὴ δὲ προσευχὴ εἶναι ἐκείνη ποὺ προκαλεῖ μέσα στὴν ψυχή, σαφῆ τὴν ἔννοια τοῦ Θεοῦ. Καὶ αὐτὸ εἶναι ἐνοίκηση τοῦ Θεοῦ, τὸ νὰ ἔχει κανεὶς ἐγκατεστημένο μέσα του τὸ Θεὸ μὲ τὴ μνήμη. Έτσι γινόμαστε ναὸς τοῦ Θεοῦ, ὅταν δὲν διακόπτεται ἡ συνέχεια αὐτῆς τῆς μνήμης ἀπὸ γήινες φροντίδες, ὅταν δὲν ταράσσεται ὁ νοῦς ἀπὸ ἀπροσδόκητα πάθη, ἀλλὰ ἀποφεύγοντάς τα ὅλα ὁ φιλόθεος ἀναχωρεῖ στὸ Θεό, καὶ ἐκδιώκοντας ὅ,τι μᾶς προσκαλεῖ στὴν κακία, ἐνδιατρίβει στὶς ἀσχολίες ποὺ ὁδηγοῦν στὴν ἀρετή.
ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ, ΠΩΣ ΝΑ ΩΦΕΛΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Ἀπόδοση στὴ Νεοελληνική: Βασίλειος Μουστάκης (+)
Τὸ θαυμάσιο τοῦτο κείμενο δὲ ξέρουμε ποιὸ χρόνο γράφηκε. Ἐκφωνήθηκε ὅμως στὴ μνήμη (9 Μαρτίου) τῶν 40 Μαρτύρων, ποὺ τὸ 320 θανατώθηκαν κατὰ τὸ διωγμὸ τοῦ Λικινίου. Τοὺς ἱεροὺς αὐτοὺς ἀθλητές, ἐπειδὴ γενναία ὁμολόγησαν πίστη στὸν Χριστό, τοὺς σύναξαν καὶ τοὺς ἔστησαν στὴν παγωμένη λίμνη στὸ κέντρο τῆς Σεβάστειας. Ὁ Μέγας Βασίλειος, χάρη στὶς ἄριστες ἰατρικὲς τοῦ γνώσεις, περιγράφει μὲ τρόπο ἐκπληκτικὸ τὶς διεργασίες ποὺ συντελοῦνται στὸν ἀνθρώπινο ὀργανισμὸ ἀπὸ τὸ ψύχος καὶ τὸ πάγωμα καὶ πῶς ἐπέρχεται ὁ θάνατος.